Jaargang 27, 2023 - nummer 2

Bodemdaling is tegenwoordig een veel besproken onderwerp binnen onder andere de geotechniek en speelt bij meerdere situaties in Nederland een rol. Vaak worden aannames gedaan om met deze component rekening te houden en wordt niet in detail gekeken naar specifieke situaties. In deze tweedelige serie is voor verschillende situaties gekeken naar de relevante processen van bodemdaling en is nagegaan hoe goed bodemdaling bepaald kan worden met de huidige rekenmodellen. Het eerste deel van deze artikelen is verschenen in de vorige editie van dit blad en beschrijft bodemdaling in veenweidegebieden. In dit tweede deel gaan wij in op het gedrag van bestaande infrastructuur aan de hand van twee situaties, de N3 bij Dordrecht (weg op hooggelegen aardebaan) en een gedeelte van de Markermeerdijken (waterkering).

Bij een zettingsvloeiing kunnen twee mechanismen een rol spelen: statisch verweken en bressen. Als eenmaal verweken optreedt is de manier waarop het zand vervolgens gaat vloeien van groot belang. Dit vloeien wordt in dit artikel beschreven aan de hand van een aantal goed gedocumenteerde experimenten. De invloed ervan op de ontwikkeling van een zettingsvloeiing wordt besproken met speciale aandacht voor de rol van het mechanisme bressen. Drie soorten vloeiing kunnen worden onderscheiden: een zuivere verwekingsvloeiing, een zuivere bresvloeiing en een “hybride” vloeiing waarbij beide mechanismen een significante rol spelen. Een en ander resulteert in een aantal bevindingen, die aanleiding kunnen geven de huidige adviespraktijk opnieuw tegen het licht te houden.

Geotextielen maken hoogwaardige constructies mogelijk, maar door het aanbrengen van kunststoffen in een natuurlijke omgeving bestaat de kans op verspreiding in het milieu. Dit risico dient te worden beperkt om schade aan ecosystemen en gezondheid te voorkomen. Uit het hier beschreven onderzoek komt geen duidelijk duurzamer alternatief naar voren voor geotextiel van conventionele kunststof in filterlagen voor oeverconstructies. De alternatieven zonder kans op plasticverspreiding hebben een hogere Milieu Kosten Indicator (MKI)-score en zorgen voor hogere kosten in de aanleg en gedurende de levensduur. In het bijzonder voor conventioneel geotextiel moeten beheer en onderhoud van de oeverconstructie op goede wijze worden georganiseerd om plasticverspreiding tegen te gaan. Om te komen tot een duurzame oeverbeschermingsconstructie is het nodig dat filterlagen lang mee gaan, dat steenbestorting en granulair materiaal lokaal wordt gewonnen en hergebruikt, en dat bij het ontwerp rekening wordt gehouden met verwijdering aan het einde van de levensduur.

In de 3^e herziene druk van “CROW-CUR Rapport 236 Richtlijn Ankerpalen” zijn vele verbeteringen en toelichtingen aangebracht. De aanpassingen zijn grondmechanisch gezien zodanig fundamenteel, dat enkele berekeningen en afleidingen aanvullingen zijn op de vigerende norm NEN 9997-1 en afwijken van richtlijn NPR 7201. Het gaat daarbij met name om het bepalen van de schachtwrijving van op trek te belasten ankerpalen en het uit bezwijkproeven afleiden van de wrijvingseigenschappen tussen het verankeringslichaam en het aanliggende (vaste) draagkrachtige zandpakket. Ook zijn er voor op druk te belasten ankerpalen nieuwe rekenregels om de knikstabiliteit te controleren. Reden om hiervan de achtergronden te belichten.