Jaargang 25, 2021 - nummer 2

Bij de VU Amsterdam aan de De Boelelaan is een omvangrijk nieuw onderwijsgebouw gerealiseerd. De nieuwbouw is voorzien van een diepe kelder, uitgevoerd met plaatselijk gewapend onderwaterbeton en een geoptimaliseerd stempelraam. Er is een bijzondere paal-plaatfundering toegepast waarbij onder de plaat alleen verticale ankerpalen zijn geplaatst. Dit heeft geleid tot een substantiële besparing in kosten en bouwtijd. Bovendien heeft er tijdens de uitvoering alsook in de gebruikssituatie een uitgebreide monitoring plaatsgevonden van onder meer verticale deformaties van zowel belendingen, terrein, kabel en leidingen alsook de keldervloer. Ook is de horizontale vervorming van de damwanden intensief gemeten. In dit artikel worden het ontwerp en de uitvoeringswijze van de fundering en bouwput beschreven en wordt ingegaan op de bevindingen vanuit de monitoring.

Het hart van onze ontwerprichtlijn voor paalmatrassen CUR226:2016 is het Concentric Arches (CA) model van Van Eekelen et al. (2013, 2015). Dit rekenmodel is gevalideerd met behulp van meetdata van monitoringsprojecten en proevenseries. De ontwerprichtlijn is geldig voor paalmatrassen die overeenkomen met de paalmatrassen waarmee het Concentric Arches model is gevalideerd. Dit betekent onder andere dat de hele aardebaan boven de grondwaterspiegel moet liggen, en dat tenminste één wapeningslaag moet bestaan uit geogrid. Dit artikel beschrijft nieuwe veldmetingen voor een paalmatras met alleen geotextielen (maar zonder geogrids). De metingen laten zien dat de rekenregels van CUR226 ook toepasbaar zijn voor deze paalmatras. Bovendien meten we in deze paalmatras geen nadelige invloed van een stijgende grondwaterstand.

In juli 2020 zijn NEN-EN-ISO 14688 deel 1 met Nationale Bepalingen NEN 8990 en NEN-EN-ISO 14688 deel 2 met Nationale Bepalingen NEN 8991 beschikbaar gekomen voor het identificeren en classificeren van grond. In 2020 stapt Nederland in de praktijk over van NEN 5104 naar deze nieuwe normen. In de Basis Registratie Ondergrond (BRO) wordt voor geotechnische boormonsterbeschrijvingen reeds uitgegaan van deze nieuwe norm voor projecten vanaf 1 januari 2020.

Ten opzichte van NEN 5104 is de wijze van beschrijven en classificeren in deze nieuwe normen substantieel anders. Waar NEN 5104 was gebaseerd op samenstelling in percentages van verschillende fracties en bijbestanddelen wordt in NEN-EN-ISO 14688 de focus gelegd op grondgedrag. Kortweg is dit een overgang van beschrijving op basis van samenstelling naar beschrijving volgens plasticiteit. Dit artikel geeft een overzicht van de wijzigingen ten opzichte van de oude situatie en een handreiking voor het gebruik van de nieuwe norm.

Daarnaast wordt er in dit artikel aandacht besteed aan de kwaliteit van het grondmonster: er zijn stappen gezet om tot een eenduidige indeling van de monstername technieken te komen.

Bij dijkversterkingsproject Gorinchem – Waardenburg zijn, voor het vaststellen van de ontwerpuitgangspunten voor het verticale draagvermogen van verankerde damwanden, de op dat moment in ontwikkeling zijnde richtlijnen geraadpleegd. Conform de daarin voorgestelde interactieberekening binnen een Eindige-elementenmodel en de geadviseerde uitgangspunten bleek het verticaal draagvermogen sterk ontwerpbepalend voor de inbeddingsdiepte van de damwanden. Met aanscherping van de uitgangspunten is de benodigde inbeddingsdiepte sterk gereduceerd. In de definitieve richtlijnen is gekozen voor de conusweestandmethode in plaats van een interactieberekeningen binnen een Eindige-elementenmodel. Volgens de schrijvens van dit artikel is een interactieberekening binnen een Eindige-elementenmodel echter de meest geschikte aanpak, biedt het meerdere voordelen en resulteert het in combinatie met de juiste uitgangspunten in realistische inbeddingsdieptes.

Het fenomeen uplift vertaalt zich naar het Nederlands naar het opdrijven, opbollen en/of opbarsten van de deklaag achter een (rivier)dijk. Het bezwijken van de deklaag door uplift kan als inleidend mechanisme voor piping en heave leiden tot algeheel dijkfalen. Het gedrag van de deklaag tijdens deze conditie is complex. Uplift wordt nu getoetst aan de hand van het verticaal evenwicht en bij het faalmechanisme interne erosie wordt aangenomen dat scheuren ontstaan in de deklaag wanneer niet wordt voldaan aan het verticaal evenwicht.

Dit artikel bevat een voorstel voor het verbeteren van de beoordeling van de sterkte van de deklaag. Uplift kan beter opgedeeld worden in twee delen: opdrijven en opbarsten. Opbarsten wordt dan beschreven door het bezwijken op trek- of schuifscheuren.